Aristoteles<\/a>, Metafizik\u2019te tek tek hayvanlar\u0131 di\u015fi ve erkek yapan di\u015filik ve erkeklik ilkelerinin asl\u0131nda \u201ckar\u015f\u0131tlar\u201d oldu\u011funu kan\u0131tlamaya \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131. Ancak Aristoteles bununla beraber erkek ve di\u015fi hayvanlar\u0131n kar\u015f\u0131tlar oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnmemi\u015f, o daha \u00e7ok t\u00fcr i\u00e7indeki erkek ve di\u015finin ayn\u0131l\u0131\u011f\u0131 \u00fczerinde durmu\u015f ve onlar aras\u0131ndaki farkl\u0131l\u0131klar\u0131 en aza indirgemi\u015fti.<\/p>\n

Aristoteles, Metafizik adl\u0131 eserinin 1058a29 pasaj\u0131nda t\u00fcrsel olarak farkl\u0131l\u0131k getirmeyen \u015feylerin, \u00f6z bak\u0131m\u0131ndan da kar\u015f\u0131tl\u0131k olu\u015fturmayaca\u011f\u0131ndan bahsetmi\u015fti. O do\u011frudan \u015fu soruyla ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131: Erkek ve di\u015finin kar\u015f\u0131tlar olmalar\u0131na ve t\u00fcrsel ayr\u0131mlar\u0131n\u0131n bir kar\u015f\u0131tl\u0131k olmas\u0131na ra\u011fmen kad\u0131n\u0131n erkekten neden t\u00fcr bak\u0131m\u0131ndan farkl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131, yine di\u015fi bir hayvanla erkek bir hayvan aras\u0131ndaki ayr\u0131m\u0131n hayvan\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bir ayr\u0131m olmas\u0131na ve kesinlikle beyazl\u0131k ve siyahl\u0131k gibi olmamas\u0131na ra\u011fmen (\u00e7\u00fcnk\u00fc di\u015filik ve erkeklik hayvana, hayvan olmas\u0131 bak\u0131m\u0131ndan aittirler) neden t\u00fcr bak\u0131m\u0131ndan farkl\u0131 de\u011fillerdir? (Aristoteles, 1996: 443)<\/p>\n

Aristoteles \u201ct\u00fcrsel ba\u015fkal\u0131ktan\u201d bahsederken t\u00fcr bak\u0131m\u0131ndan ba\u015fka olan\u0131n, ayn\u0131 t\u00fcr i\u00e7erisinde ortak olan \u015feyden ba\u015fka olan bir \u015fey oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015fti. Yani t\u00fcr bak\u0131m\u0131ndan biri hayvansa di\u011feri de hayvand\u0131r. O halde t\u00fcr bak\u0131m\u0131ndan ba\u015fka olan varl\u0131klar ayn\u0131 cinse ait olmak zorundad\u0131rlar. T\u00fcrsel ayr\u0131m ayn\u0131 zamanda zorunlu olarak cins bak\u0131m\u0131ndan ba\u015fkal\u0131kt\u0131r. Cins bak\u0131m\u0131ndan ba\u015fkal\u0131k ise cinsi kendisinden ba\u015fka bir \u015fey yapan ba\u015fkal\u0131kt\u0131r. Sonu\u00e7 olarak bu ba\u015fkal\u0131k bir kar\u015f\u0131tl\u0131k olacakt\u0131r. Ba\u015fka deyi\u015fle cinsin t\u00fcrsel ayr\u0131m\u0131 kar\u015f\u0131tlarla ger\u00e7ekle\u015fir. (Aristoteles, 1996: 441)<\/p>\n

Ba\u015flang\u0131\u00e7ta ifade edilen Aristoteles\u2019in sorusuna d\u00f6necek olursak; \u201cerkek\u201d ve \u201cdi\u015fi\u201d birbirine kar\u015f\u0131t olduklar\u0131na g\u00f6re, birbirine kar\u015f\u0131t olan \u015feylerde t\u00fcrsel farkl\u0131l\u0131klar olu\u015fturmaz m\u0131? Evet, birbirlerine kar\u015f\u0131t olan \u015feylerin t\u00fcrsel ayr\u0131l\u0131klar\u0131 olu\u015fturdu\u011funu s\u00f6ylemi\u015ftik. Pekiyi neden di\u015fi ve erkek kar\u015f\u0131t olmalar\u0131na ra\u011fmen onlar t\u00fcrsel bir ayr\u0131m olu\u015fturmaz? Bu soruyu \u015fu \u015fekilde de sorabiliriz: Bir kar\u015f\u0131tl\u0131k t\u00fcrsel bir ayr\u0131m\u0131 olu\u015ftururken, neden di\u011fer bir kar\u015f\u0131tl\u0131k t\u00fcrsel bir ayr\u0131m\u0131 olu\u015fturmaz? \u00d6rne\u011fin; \u201comurgal\u0131\u201d veya \u201comurgas\u0131z\u201d olmak farkl\u0131 t\u00fcrleri meydana getirirken, \u201cdi\u015fi\u201d veya \u201cerkek\u201d olmak ya da \u201csiyah\u201d ya da \u201cbeyaz\u201d olmak farkl\u0131 t\u00fcrleri olu\u015fturmazlar.<\/p>\n

Bu durumda her birine kar\u015f\u0131t olan \u015feyler t\u00fcrsel ayr\u0131m\u0131 olu\u015fturmazlar. Pekiyi neden baz\u0131 kar\u015f\u0131tl\u0131klar t\u00fcrsel ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131 getirirken baz\u0131lar\u0131 getirmez? Bunun nedeni ise, bu \u00f6zelliklerin \u2013omurgal\u0131 ya da omurgas\u0131z olmak- cinslere \u00f6zg\u00fc de\u011fi\u015fik haller olmalar\u0131; di\u011ferlerinin ise, -\u201csiyah ya da beyaz\u201d olmak ya da \u201cdi\u015fi\u201d veya \u201cerkek\u201d olmak- daha az onlar olmalar\u0131d\u0131r. Buna form ve madde a\u00e7\u0131s\u0131ndan bakarsak; bir yanda form, bir yanda madde oldu\u011fu i\u00e7in kayna\u011f\u0131 formda bulunan kar\u015f\u0131tl\u0131klar, t\u00fcr farkl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 meydana getirir. Maddesiyle birle\u015fik olarak ele al\u0131nan bile\u015fik varl\u0131k ise (somut varl\u0131k, madde ve formdan olu\u015fan varl\u0131k) t\u00fcr farkl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 meydana getirmez. Hayvan\u0131n beyaz veya siyah olmas\u0131 ya da insan\u0131n di\u015fi veya erkek olmas\u0131 herhangi t\u00fcrsel bir ayr\u0131m yaratmaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada insan madde olarak ele al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r ve madde bir farkl\u0131l\u0131k meydana getirmez, yani siyahl\u0131k ve beyazl\u0131k hayvan cinsine ait de\u011fildir. Bu nedenle beyazl\u0131k ve siyahl\u0131k t\u00fcrleri birbirinden ay\u0131rmaz. (Aristoteles, 1996: 443) \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar (rastlant\u0131sal) kar\u015f\u0131tl\u0131klar (cinse ait olmayan) olup, cinsleri t\u00fcrleri b\u00f6lmez yani \u201ckata hauto\u201d (kendi ba\u015f\u0131na) (\u03ba\u03b1\u03b8 \u03b1\u03cd\u03c4\u03cc) de\u011fildir. Burada \u00f6zellikle niteliksel \u00f6zellikler ve \u201ckata hauto\u201d \u00fczerinde durmak istiyorum. \u00c7\u00fcnk\u00fc konumuzu anlamam\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan bize yard\u0131mc\u0131 olaca\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum: Aristoteles Metafizik 1026b27-31\u2019de \u015f\u00f6yle der:<\/p>\n

\u201cVarl\u0131klar aras\u0131nda baz\u0131lar\u0131 her zaman ayn\u0131 durumdad\u0131rlar ve zorunludurlar (bununla \u201czorlama\u201d anlam\u0131ndaki zorunlulu\u011fu de\u011fil, bir varl\u0131\u011f\u0131n ba\u015fka t\u00fcrl\u00fc olmas\u0131n\u0131n imk\u00e2ns\u0131z olmas\u0131 anlam\u0131ndaki zorunlulu\u011fu kastediyorum.). Buna kar\u015f\u0131l\u0131k ba\u015fka baz\u0131lar\u0131 ne zorunlu olarak, ne de her zaman ayn\u0131 durumdad\u0131rlar. Onlar sadece \u00e7o\u011fu zaman \u00f6yledirler. \u0130\u015fte ilke olan ve ilineksel anlamda varl\u0131\u011f\u0131n nedeni olan, budur. \u00c7\u00fcnk\u00fc biz ne her zaman, ne de \u00e7o\u011fu zaman var olan \u015feye, \u201cilinek\u201d ad\u0131n\u0131 veriyoruz.\u201d (Aristoteles, 1996: 300) Buna uygun bir \u00f6rnek verecek olursak; \u0130nsan i\u00e7in siyah olmak ilinektir. \u00c7\u00fcnk\u00fc insan ne her zaman ne de \u00e7o\u011fu zaman beyazd\u0131r. Ancak onun hayvan olmas\u0131 ise ilineksel bir \u015fey de\u011fildir.<\/p>\n

Aristoteles\u2019in Kallias \u00f6rne\u011finde oldu\u011fu gibi beyaz insan, form ve maddeden meydana gelir \u00e7\u00fcnk\u00fc birey Kallias beyazd\u0131r. Beyaz veya siyah olmak ise insan\u0131n bir y\u00fcklemidir, \u00e7\u00fcnk\u00fc \u015fu veya \u015fu insan beyazd\u0131r yani insan ilineksel olarak beyazd\u0131r, o somut varl\u0131\u011f\u0131 ile beyazd\u0131r; \u00f6z\u00fc ve formu bak\u0131m\u0131ndan beyaz de\u011fildir. Bundan dolay\u0131 da beyazl\u0131k, t\u00fcrsel farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131 meydana getirmez.<\/p>\n

T\u00fcrsel farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131 ancak tek tek varl\u0131klar yani bile\u015fik olmayan varl\u0131klar meydana getirir. Bir \u015feyin, ba\u015fka bir \u015feye y\u00fcklenmesi durumunda ortaya \u00e7\u0131kan bile\u015fik varl\u0131k bireysel belirli bir \u00f6z\u00fc ifade etmez. (Aristoteles, 1996: 300)<\/p>\n

Aristoteles Metafizik\u2019te bunu \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131: Beyaz insan \u201cbireysel, belli bir \u00f6z de\u011fildir.\u201d \u00c7\u00fcnk\u00fc bireysel \u00f6z, sadece t\u00f6zlere aittir. Yani; \u201cbeyaz insan\u201d, tam anlam\u0131nda \u201ckata hauto\u201d (\u03ba\u03b1\u03b8 \u03b1\u03cd\u03c4\u03cc) de\u011fildir; o \u201cinsan\u0131n i\u00e7indedir\u201d (en to antropon). Bile\u015fik varl\u0131k, herhangi bir \u015feyin kal\u0131c\u0131 temel do\u011fas\u0131n\u0131 g\u00f6stermez; b\u00f6yle bir do\u011faya i\u015faret eden bir terimin ilineksel bir nitelikte birle\u015fmesini g\u00f6sterir. (Aristoteles, 1996: 315)<\/p>\n

Sonu\u00e7 olarak t\u00fcr bak\u0131m\u0131ndan farkl\u0131l\u0131k maddeden dolay\u0131, yani ilineksel kar\u015f\u0131tl\u0131klardan de\u011fil, \u00f6zde kar\u015f\u0131tl\u0131k olmas\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fcd\u00fcr. Biz beyaz bir insanla, siyah bir at\u0131n birbirlerinden t\u00fcr olarak farkl\u0131 oldu\u011funu biliyoruz. Bunun nedeni ise onlar\u0131n formunda kar\u015f\u0131tl\u0131k olmas\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc insanla at aras\u0131nda bir kar\u015f\u0131tl\u0131k vard\u0131r ve bu kar\u015f\u0131tl\u0131k t\u00fcrsel bir kar\u015f\u0131tl\u0131kt\u0131r. \u0130nsan\u0131n siyah olmas\u0131 asl\u0131nda beyaz olmas\u0131ndan kaynaklanan bir kar\u015f\u0131tl\u0131k de\u011fildir. Siyahl\u0131k ve beyazl\u0131k burada niteliksel kar\u015f\u0131tl\u0131klard\u0131r.<\/p>\n

Her ikisi de beyaz ya da siyah olsayd\u0131, bunlar t\u00fcrsel olarak yine farkl\u0131l\u0131k ta\u015f\u0131yacaklard\u0131. Bu y\u00fczden di\u015filik ve erkeklik, rastlant\u0131sal (niteliksel) kar\u015f\u0131tl\u0131klar olup, t\u00fcrsel ayr\u0131mlar\u0131 meydana getirmezler. (Aristoteles, 1996: 443) \u00c7\u00fcnk\u00fc Aristoteles\u2019in Metafizik 1058b23-25\u2019de belirtti\u011fi gibi:<\/p>\n

\u201cErkeklik ve di\u015filik, hayvana \u00f6zg\u00fc olan, ana t\u00f6z\u00fc bak\u0131m\u0131ndan de\u011fil, ama maddesi, yani bedeni bak\u0131m\u0131ndan \u00f6zg\u00fc olan de\u011fi\u015fik hallerdir. Bundan dolay\u0131 ayn\u0131 meni \u015fu veya bu de\u011fi\u015fime u\u011framas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak erkek veya di\u015fi olur.\u201d (Aristoteles, 1996: 444) B\u00f6ylece t\u00fcr bak\u0131m\u0131ndan ba\u015fkal\u0131\u011f\u0131n ne oldu\u011funu ve neden baz\u0131 varl\u0131klar\u0131n t\u00fcr bak\u0131m\u0131ndan farkl\u0131 olup baz\u0131lar\u0131n\u0131n olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koyduk.<\/p>\n

Kaynak: Aristoteles\u2019in Metafizi\u011fi ve Biyolojisi\u2019nde Cinsiyet ve \u00d6z – Serpil KAYGIN<\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Aristoteles, Metafizik\u2019te tek tek hayvanlar\u0131 di\u015fi ve erkek yapan di\u015filik ve erkeklik ilkelerinin asl\u0131nda \u201ckar\u015f\u0131tlar\u201d oldu\u011funu kan\u0131tlamaya \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131. Ancak Aristoteles bununla beraber erkek ve di\u015fi hayvanlar\u0131n kar\u015f\u0131tlar oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnmemi\u015f, o daha \u00e7ok t\u00fcr i\u00e7indeki erkek ve di\u015finin ayn\u0131l\u0131\u011f\u0131 \u00fczerinde durmu\u015f ve onlar aras\u0131ndaki farkl\u0131l\u0131klar\u0131 en aza indirgemi\u015fti. Aristoteles, Metafizik adl\u0131 eserinin 1058a29 pasaj\u0131nda t\u00fcrsel olarak … Devam\u0131n\u0131 oku…<\/a><\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":1338,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[77],"tags":[],"yoast_head":"\n